Sistemet energjetike të Ballkanit Perëndimor mbështeten kryesisht në linjit dhe si rrjedhojë janë më ndotësit në Evropë. Rajoni synon të jetë neutral ndaj klimës deri në vitin 2050 dhe ka filluar të zhvendosë sektorin e energjisë drejt burimeve të rinovueshme.
Por kriza e energjisë fosile e nxitur nga lufta e Rusisë ndaj Ukrainës i ka komplikuar gjërat. Për shembull, argumenti se linjiti vendas është jetik për një furnizim të sigurt dhe të përballueshëm me energji në afat të shkurtër është rishfaqur mes çmimeve të larta të energjisë dhe inflacionit.
Liderët e BE-së do të takohen sot me homologët e tyre të Ballkanit Perëndimor në Tiranë, Shqipëri, për të diskutuar mes temave të tjera mbi krizën energjetike. Komisioni Evropian njoftoi së fundmi një paketë mbështetjeje energjetike prej 1 miliardë eurosh për rajonin për të mbrojtur grupet më të rrezikuara të konsumatorëve nga rritja e çmimeve të karburanteve fosile dhe energjisë elektrike dhe nxitja e investimeve në diversifikimin e energjisë.
Mbështetja afatshkurtër është e nevojshme dhe gjëja e duhur për të bërë në një krizë. Çelësi është të sigurohet që investimet të nxisin tranzicionin e energjisë së gjelbër që do të sigurojë një furnizim të qëndrueshëm dhe të përballueshëm me energji elektrike në të ardhmen.
Studimi ynë i fundit zbuloi se nëse qeveritë e Ballkanit Perëndimor investojnë në energjinë e rinovueshme, infrastrukturën e gjelbër të gatshme për hidrogjen dhe teknologjitë e ruajtjes, rajoni mund të reduktojë kërkesën kumulative për gaz me 50% dhe të dekarbonizojë sistemin energjetik deri në vitin 2045.
Ky “tranzicion i zgjuar” do të ulte kostot e përgjithshme me 15% në krahasim me një strategji që bastet për gazin fosil për të zëvendësuar impiantet e vjetruara të linjitit. Integrimi më i thellë rajonal do të përforconte më tej sigurinë e furnizimit.
Si duhet për të arritur atje?
Një rritje e madhe dhe e shpejtë e energjisë diellore PV dhe erës përbën bazën e transformimit të sistemit energjetik në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Deri në vitin 2025, instalimet vjetore të FV duhet të arrijnë 2.5 GW dhe vendosja e erës 600 MW, me të dyja që të qëndrojnë në nivelet e tyre përkatëse në vitet në vijim.
Investimet e synuara në kapacitetin e ruajtjes së energjisë do të mundësojnë rritje të shpejtë në PV diellore, teknologjia e rinovueshme më e shkallëzueshme. Magazinimi gjithashtu ul nevojën për termocentrale me hidrogjen për të zëvendësuar infrastrukturën e gazit fosil. Studimi ynë tregon jo më pak se 200 MW impiante të gazit fosil dhe 2 GW impiante të furnizuara me hidrogjen të gjelbër për vitin 2035.
Për të trajtuar krizën aktuale të energjisë, dekarbonizimi i sistemeve të energjisë në vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të përshpejtohet. Ai do të ndihmojë në kursimin e parave dhe sigurimin e një sistemi të qëndrueshëm dhe të përballueshëm të energjisë që ecën përpara dhe do të kontribuojë ndjeshëm në objektivin e neutralitetit klimatik të vitit 2050.
BE-ja dhe Ballkani Perëndimor kanë një interes të përbashkët në përshpejtimin e tranzicionit të energjisë së pastër; Takimi i kësaj jave është një mundësi për t’i dhënë një shtysë të mirëseardhur. Lidhja e qartë e mbështetjes financiare afatshkurtër për shoqëritë që vuajnë nga kostot e larta të bazës së tyre të aseteve ndotëse me angazhimet e fuqishme për të investuar në shkallëzimin e shpejtë të burimeve të rinovueshme duket kështu si një këshillë e mençur.
Euractiv
